Nu zondag herdenken we weer massaal onze overleden dierbaren. Voor wie nog maar net afscheid moest nemen van een geliefde, zouden geld en papierwerk de laatste van hun zorgen mogen zijn. Het tegendeel is waar: rekeningen worden geblokkeerd, begrafeniskosten kunnen hoog oplopen, wat met de erfenis,...? Juridisch adviseur en jonge weduwe Evi Vanheel (38) geeft tips tegen (financiële) kopzorgen in rouwtijd.
Evi Vanheel treedt met haar vzw Odos – Ouders Die Opnieuw Starten – op als expert bij jong partnerverlies. De mama van twee verloor zelf bijna tien jaar geleden haar man bij een ongeval. Naast haar persoonlijke ervaring werkt ze als juridisch adviseur voor mensen die door het bos de bomen niet meer zien. “Wanneer je partner, ouder of andere geliefde sterft, wacht je naast een rouwproces een pak regel- en papierwerk. Ook al staat je hoofd er niet naar, het blijkt een ingrijpend en noodzakelijk kwaad. Toen ik mijn man verloor, ervoer ik een gemis aan begeleiding op administratief en juridisch vlak”, zegt ze.
“Als het kan, is het fijn om de wensen op voorhand te bespreken: wil de persoon een begrafenis? Wat met de uitvaartdienst? Dat vergemakkelijkt het voor de achterblijvers.” Er valt immers heel wat te regelen. “In eerste instantie de begrafenis of uitvaart zelf, met alle keuzes die daarbij komen kijken, en de aangifte van het overlijden. De begrafenisondernemer neemt die laatste taak meestal op zich, maar er zijn altijd organisaties die je proberen onnodige dingen te verkopen, zoals bloemstukken. Bij een onverwacht overlijden ga je daar al snel op in.”
Rekeningen geblokkeerd
Na een overlijden worden zowel de bankrekeningen van de overledene als die van de partner geblokkeerd. “Om aan je centen te kunnen, moet er een akte of attest van erfopvolging ingevuld worden via het registratiekantoor — tegenwoordig het kantoor Rechtszekerheid — of de notaris.
Dat laatste is verplicht als er minderjarige erfgenamen zijn of als je een huwelijkscontract hebt. De bank kijkt dan na of er nog belastingschulden zijn. Indien niet, geven ze de rekeningen vrij. Als je rekeningen nog geblokkeerd zijn in afwachting van de juridische procedures, kun je je bank vragen om de begrafeniskosten uit die pot te betalen. Je kan de bank ook een voorschot vragen, naast de betaling van de begrafeniskosten. Dat bedraagt maximaal 5.000 euro per overledene”, legt Evi uit.
Partner en kinderen betalen 3% op de eerste 50.000 euro nalatenschap, 9 % tussen 50.000 en 250.000 euro en 27 % boven de 250.000 euroEvi Vanheel, vzw Odo
De begrafeniskosten worden volgens Evi altijd betaald uit een nalatenschap. Wat die inhoudt, hangt af van het type huwelijkscontract dat je hebt afgesloten. “Er zijn nog andere factoren. Zijn er kinderen als erfgenamen? Is er een testament? Als er geen huwelijkscontract is, geldt het wettelijk stelsel, en bedraagt de nalatenschap je eigen vermogen en de helft van het gemeenschappelijk vermogen.”
“Alle erfgenamen doen samen een aangifte van de nalatenschap waarin alle rekeningen, bezittingen, schulden en lopende leningen worden opgenomen. Op dat bedrag worden de successierechten berekend. Voor de partner en kinderen (eerste lijn) is dat 3 % op de eerste 50.000 euro, 9 % tussen 50.000 en 250.000 euro en 27 % boven de 250.000 euro”, zegt Evi.”
Uitvaartverzekering
Je kunt altijd preventief een uitvaartverzekering afsluiten. “Er zijn heel wat spelers, waarvan DELA de bekendste is”, zegt Evi. “Ironisch genoeg gaat het om een levensverzekering waarbij je meestal maandelijkse premies worden gebruikt om later je uitvaart te bekostigen. De tarieven bedragen gemiddeld 25 à 40 euro per maand, maar variëren van maatschappij tot maatschappij. Vooral je leeftijd en gezondheidstoestand bepalen mee het bedrag.
Het voordeel is hoe dan ook dat nabestaanden enigszins gerust zijn: er is geld voor een afscheid en je vermijdt discussies over geld. Wil je je nabestaanden de kosten besparen, dan is zo’n uitvaartverzekering dus een goed idee. Is het vooral om je wensen — begrafenis of crematie, koffietafel of niet? — op papier te zetten, dan kan je via de burgerlijke stand van de gemeente een gratis wilsverklaring indienen.”
Je zit al snel aan 5.000 euro voor een begrafenis, zonder koffietafel en grafsteen meegerekendEvi Vanheel, vzw Odo
Zoveel kost een uitvaart: “4.000 tot 7.000 euro, zonder extra’s”
De kostprijs van een begrafenis of uitvaart loopt in de duizenden euro’s. “Ruwweg betaal je tussen de 4.000 en 7.000 euro”, weet Evi. “Voor een begrafenis kom je al snel aan 5.000 euro zonder koffietafel en grafsteen.”
“Een van de grootste uitgaven waarbij de prijzen enorm variëren, is de kist. Je hebt eenvoudige modellen van 500 euro, maar een luxemodel kan 2.500 euro kosten. Dat bedrag omvat wel de ophaling, baring en verzorging van het lichaam, de organisatie van de begroeting en de administratie”, zegt Evi. “Een kerkelijke uitvaart kost zo’n 275 euro, een dienst in een crematorium ongeveer 500 euro. Ook de prijs van een grafsteen varieert enorm. Je vindt ze in tal van materialen en maten, en kunt zo gek gaan als je wil: er zijn er van 500 maar ook van 3.000 euro.”
Kiezen voor een crematie is niet per se goedkoper. “De prijzen zijn vrij gelijkaardig. Veel stappen en procedures zijn dezelfde. Bij een crematie heb je uiteraard geen grafsteen nodig als je de as uitstrooit of meeneemt. Maar je kunt de urne ook begraven, en dan heb je er wel een nodig”, zegt Evi. “Die prijzen schommelen tussen de 300 en 900 euro. Komt de urn in een columbarium, dan laat je een afdekplaatje maken, en dat valt in dezelfde prijscategorie.”