Een testament is een strikt persoonlijke en steeds herroepbare akte waarin u vastlegt wat er met uw nalatenschap moet gebeuren het moment dat u er niet meer bent. Het geschrift wordt opgesteld door de notaris of de erflater, dat is de persoon die een nalatenschap achterlaat. Via het testament laat u als erflater weten wat er na uw overlijden moet geschieden met uw goederen en gelden.
Opgelet, want als erflater bent u niet volledig vrij. Er zijn immers erfgenamen die over een zogenaamd voorbehouden of reservatair erfdeel beschikken. Dat kunnen ze bij uw overlijden opeisen. Er zijn twee categorieën reservataire erfgenamen: de langstlevende echtgenoot en de afstammelingen, waaronder de kinderen. Voor die kinderen of zelfs kleinkinderen kunt u overigens al tijdens uw leven sparen via het Junior Plan van Como. Zo helpt u hen alvast op pad als ze straks de sprong in het diepe wagen.
Legataris of reservataire erfgenaam
De langstlevende echtgenoot zal na overlijden van de partner beschikken over de helft van de nalatenschap in vruchtgebruik, met een minimum van het vruchtgebruik van de gezinswoning. Een niet-gehuwde partner, wettelijk of enkel feitelijk samenwonend, heeft geen reserve en kan steeds onterfd worden. Sinds de wetswijziging in september 2018 beschikken de kinderen over een reserve van de helft van het vermogen van de ouders, ongeacht het aantal kinderen.
De reservataire erfgenamen hebben het recht om zich tegen de uitvoering van het testament te verzetten wat betreft hun voorbehouden deel. Ze zijn evenwel niet verplicht om dat te doen. Ze kunnen dus ook akkoord gaan met de uitvoering van het testament.
Een bij testament aangeduide erfgenaam noemt met een legataris, een erfdeel toegewezen bij testament op zijn beurt een legaat. Er bestaan verschillende soorten legaten:
- Algemeen legaat: de erflater laat zijn volledige vermogen na aan de legataris.
- Legaat onder algemene titel: de erflater laat een gedeelte van zijn vermogen na aan de legataris. Bijvoorbeeld: ¼ van zijn onroerende goed of de helft van zijn roerende goederen.
- Bijzonder legaat: de erflater laat een welbepaald goed na aan de legataris. Bijvoorbeeld: het schilderij van Monnet dat in zijn woonkamer hangt.
Nut van een testament
Personen zonder kinderen hebben baat bij een testament. Voor gehuwden is het bijvoorbeeld belangrijk dat zij een beschikking maken voor de goederen die van hen beiden zijn, want ‘goederen van de gemeenschap’, die ze dus samen bezitten, gaan altijd automatisch in volle eigendom naar de overlevende. Dus de persoon die het langste leeft.
U kunt ook een verdere erfgenaam of een vreemde aanstellen tot bijzonder legataris van een bepaalde som of een bepaalde zaak, met vrijstelling van erfbelasting in een testament. Dat betekent dat de algemene legataris niet alleen erfbelasting zal moeten betalen op zijn deel, maar ook op het deel dat de bijzondere legataris krijgt.
Een testament is geen laatste wilsbeschikking
Een testament gaat over uw vermogen als erflater. Met een laatste wilsbeschikking bepaalt u de bestemming van uw stoffelijk overschot en hoe uw uitvaart er moet uitzien. Het is aan te raden om een laatste wilsbeschikking neer te leggen bij de burgerlijke stand. De burgerlijke stand stelt een modelformulier ter beschikking. Theoretisch gezien kan een laatste wilsbeschikking ook een eigenhandig testament zijn, indien de wilsbeschikking ook over uw vermogen gaat en aan alle geldigheidsvoorwaarden van een eigenhandig testament voldoet. Maar om verwarring en betwisting te vermijden, houdt u een testament en een laatste wilsbeschikking echter best goed van elkaar gescheiden.
Meer informatie op www.notaris.be en www.testament.be.